Các loại hạt không nên ăn để tránh ảnh hưởng sức khỏe

Hạt là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, thường xuyên xuất hiện trong thực đơn lành mạnh của nhiều người. Tuy nhiên, không phải loại hạt nào cũng an toàn nếu sử dụng sai cách hoặc tiêu thụ quá mức. Một số loại hạt tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc, ảnh hưởng đến chức năng gan, thận hoặc gây dị ứng nghiêm trọng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn khoa học và toàn diện về các loại hạt không nên ăn và lý do vì sao cần cẩn trọng.

Hạt chứa độc tố tự nhiên có thể gây ngộ độc

Một số loại hạt chứa hợp chất tự nhiên nhưng nguy hiểm nếu ăn sống hoặc không qua xử lý đúng cách. Đây là nhóm hạt bạn nên đặc biệt cảnh giác.

Hạt táo, hạt mơ, hạt anh đào

Các loại hạt này chứa amygdalin, một glycoside có thể giải phóng hydrogen cyanide khi đi vào cơ thể. Cyanide là chất độc mạnh có thể gây ngạt thở, suy hô hấp và tử vong nếu tiêu thụ với liều lượng cao. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Food and Chemical Toxicology (2013), chỉ khoảng 1–2 mg cyanide/kg thể trọng đã có thể gây độc nghiêm trọng.

Hạt điều sống

Hạt điều thô chứa urushiol – chất gây kích ứng có trong cây thường xuân độc. Chỉ cần tiếp xúc hoặc ăn phải một lượng nhỏ urushiol có thể gây phát ban, nôn mửa hoặc tiêu chảy. Hạt điều bán trên thị trường đã được hấp chín hoặc rang để loại bỏ độc tố này.

Hạt sắn (củ mì)

Trong hạt và củ sắn có chứa cyanogenic glycosides – chất tiền cyanide. Nếu không được ngâm rửa và nấu chín kỹ, các hợp chất này có thể giải phóng cyanide gây ngộ độc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã từng cảnh báo về nguy cơ ngộ độc cyanide từ sắn chế biến không đúng cách, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển.

Hạt dẻ ngựa

Không giống hạt dẻ thường (hạt dẻ châu Âu hay châu Á), hạt dẻ ngựa chứa esculin – chất độc có thể gây tiêu chảy, yếu cơ, co giật nếu ăn phải. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến cáo không nên ăn bất kỳ bộ phận nào của cây dẻ ngựa.

Xem thêm: Tổng hợp các loại hạt tốt cho tập gym

Hạt gây hại khi tiêu thụ quá mức

Một số loại hạt dù an toàn khi ăn với lượng vừa phải, nhưng nếu dùng quá nhiều có thể gây tác dụng phụ về tiêu hóa, chuyển hóa hoặc tăng nguy cơ các bệnh lý mạn tính.

Hạt hướng dương

Dù chứa nhiều vitamin E, selen và chất béo không bão hòa, nhưng hạt hướng dương cũng chứa lượng lớn calo. Một cốc nhỏ có thể cung cấp hơn 200 kcal. Ăn quá nhiều dẫn đến thừa cân hoặc tích tụ kim loại nặng như cadmium nếu dùng thường xuyên. Một nghiên cứu của Journal of Agricultural and Food Chemistry cho thấy hạt hướng dương có thể tích lũy cadmium từ đất, gây hại cho thận nếu ăn lâu dài.

Hạt bí

Hạt bí chứa nhiều tiền chất vitamin A (carotenoid). Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều có thể gây vàng da ở lòng bàn tay, bàn chân (carotenemia). Ngoài ra, chất béo trong hạt bí cũng có thể gây đầy hơi, khó tiêu ở người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Hạt thông

Một số người gặp phải hiện tượng “pine mouth” – miệng đắng khó chịu kéo dài vài ngày sau khi ăn hạt thông. Cơ chế chưa rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến thành phần lipid trong hạt. Ngoài ra, lượng calo cao từ hạt thông cũng có thể góp phần gây tăng cân nếu ăn không kiểm soát.

Các nhóm đối tượng nên thận trọng với các loại hạt

Không phải ai cũng có thể tiêu thụ hạt một cách an toàn. Dưới đây là một số nhóm cần đặc biệt lưu ý.

Người có tiền sử dị ứng

Các loại hạt như đậu phộng, hạnh nhân, óc chó, hạt điều là những tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất. Dị ứng có thể nhẹ (ngứa, nổi mề đay) đến nặng (khó thở, sốc phản vệ). Tổ chức Dị ứng Hoa Kỳ (FARE) ước tính khoảng 1/13 trẻ em Mỹ bị dị ứng với hạt.

Người mắc bệnh sỏi thận

Một số loại hạt (như hạt điều, đậu phộng, hạt bí) chứa oxalat – hợp chất có thể kết tinh thành sỏi thận. Bệnh nhân có tiền sử sỏi canxi oxalat nên hạn chế tiêu thụ nhóm hạt này.

Người bị tiểu đường hoặc cần kiểm soát đường huyết

Các loại hạt tẩm đường, muối hoặc phủ socola (ví dụ như hạnh nhân phủ mật ong) có thể làm tăng đường huyết nhanh chóng. Người tiểu đường nên chọn hạt nguyên chất, không chế biến công nghiệp, và dùng với lượng phù hợp.

Xem thêm: Các loại hạt dinh dưỡng tốt cho sức khoẻ

Hướng dẫn tiêu thụ hạt an toàn và khoa học

Sử dụng hạt đúng cách không chỉ giúp hấp thu tối đa dưỡng chất mà còn tránh được rủi ro sức khỏe tiềm ẩn. Dưới đây là một số lưu ý hữu ích:

• Ưu tiên hạt đã qua chế biến an toàn: Như hạt điều đã rang, hạt sắn đã nấu chín kỹ.
• Ăn với lượng hợp lý: Khoảng 28–30g/ngày (1 nắm tay) là mức khuyến nghị cho người trưởng thành khỏe mạnh.
• Theo dõi phản ứng cơ thể: Khi thử loại hạt mới, hãy ăn ít một và quan sát các dấu hiệu dị ứng.
• Tránh hạt tẩm ướp: Nên chọn loại nguyên chất, không muối, không đường, không phủ hương liệu công nghiệp.

Kết luận

Hạt là nguồn thực phẩm quý giá, mang lại nhiều lợi ích nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, một số loại hạt có thể gây hại nếu tiêu thụ sai cách hoặc quá mức. Việc hiểu rõ đặc tính của từng loại hạt, cũng như nhận biết các yếu tố rủi ro sẽ giúp bạn sử dụng nhóm thực phẩm này một cách an toàn, khoa học và hiệu quả trong chế độ dinh dưỡng hằng ngày.